6.5.1 Wat ging er vooraf?

Verkenning 2010

In 2010 is door Rijkswaterstaat Zuid-Holland een eerste verkenning gemaakt naar de mogelijkheid van het creëren van zoetwatergetijdenatuur (Kaderrichtlijnwater maatregelen) in de Woelse Waard. Uit de verkenning is een aantal knelpunten naar voren gekomen zoals de aanwezigheid van een gastransportleiding, toename van de binnendijkse kwel en beperkingen bij het creëren of vergroten van openingen in langsdammen door de aanwezigheid van voormalige baggerspeciedepots. Omdat er voor de uitvoering van KRW-maatregelen in Woelse Waard (mede door knelpunten) te weinig uitvoeringsbudget beschikbaar was is nadere uitwerking van de planstudie uitgesteld.

Verkenning 2018

Vervolgens heeft in 2018 een nieuwe verkenning plaatsgevonden naar de Woelse Waard (Graaf Reinaldalliantie, 2018). Het doel hiervan was om te bepalen of met herinrichting van de Woelse Waard de genoemde KRW-opgave kon worden gecombineerd met een wezenlijke bijdrage aan de voor de dijkversterking benodigde rivierkundige compensatie. Bij de plannen zijn, naast Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid, ook de Graaf Reinaldalliantie, de gemeente Gorinchem en de provincie Zuid-Holland betrokken. Bij de ontwerpateliers zijn tevens bewonersgroepen betrokken.

In de verkenning is, in verschillende ontwerpateliers, een schetsontwerp gemaakt waarin twee eenzijdig aangetakte strangen langs de dijk worden aangelegd (conform de oude rivierloop) en het maaiveld tussen de grote plassen wordt verlaagd. Ook is in het schetsontwerp aandacht gegeven aan het verbeteren van het Natuur Netwerk Nederland en het verondiepen en aanpassen van de oevers van de oostelijke en middelste bestaande plas. Daarnaast geeft het plan ruimte voor recreatie (wandelpaden, een vogelkijkhut).

Uit de verkenning blijkt dat er met het plan voldaan wordt aan de KRW-opgave en dat de herinrichting inderdaad een wezenlijke bijdrage kan leveren aan de voor de dijkversterking benodigde rivierkundige compensatie. Op basis van het uitgevoerde modelonderzoek naar de grondwatereffecten wordt geen impact verwacht op de bebouwde kom van Gorinchem. Uit de inventarisatie van de verwachte bodemkwaliteit van de vrijkomende grond uit de Woelse Waard blijkt dat er mogelijkheden zijn om de vrijkomende grond binnen de dijkversterking Gorinchem-Waardenburg toe te passen. Dit geldt voor het buitenwaarts aanbermen van de dijken en het buitenwaarts aanleggen van een nieuwe dijk. Er zijn geen of nauwelijks kansen voor binnendijkse toepassingen. De kans is groot dat de bovengrond (bovenste 0,5 meter) niet voor hergebruik in aanmerking komt, er moet rekening gehouden worden met afvoer van deze grond naar een erkende inrichting. Dit is nog een onzekerheid die in de planuitwerkingsfase uitgezocht moet worden.

Op basis van de verkenning is geconcludeerd dat de herinrichting van de Woelse Waard een kansrijke maatregel betreft. Er is dan ook besloten om een verdergaande planstudie voor het opstellen van een voorkeursvariant op te starten en nader te verkennen wat de synergiekansen zijn met de dijkversterking Gorinchem-Waardenburg. Bij de vaststelling van het voorkeursalternatief van de dijkversterking in oktober 2018 is daarom ook bestuurlijk vastgesteld dat de Woelse waard integraal onderdeel is van de dijkversterking en wordt ingezet voor onder andere de benodigde riviercompensatie en de Kaderrichtlijn Water.